Cholesterol

Wstęp

Podział

Źródła w żywności

Prawidłowe stężenie cholesterolu we krwi

Już na początku XX wieku odkryto związek między schorzeniami układu krążenia, a cholesterolem. Zwiększone stężenie „złego” cholesterolu i wolnych triacylogliceroli w osoczu krwi należy do najważniejszych czynników ryzyka miażdżycy. Kiedy krew swobodnie przepływa przez naczynia krwionośne, wraz z nią do każdej komórki dostarczane są substancje odżywcze i niezbędny do życia tlen. We krwi krążą również związki, które mogą od wewnątrz uszkadzać nasze tętnice (np. wolne rodniki). Powstające w ten sposób uszkodzenia sprawiają, że w miejscach tych zaczynają osadzać się substancje tłuszczowe (głównie cholesterol) oraz płytki krwi. Tworzą się złogi, które utrudniają dopływ krwi do wielu narządów. Tym samym, dociera do nich coraz mniej tlenu, a postępujące niedotlenienie narządów prowadzi do ich niewydolności. Zwykle zwężenie nie obejmuje wszystkich tętnic, pojawia się jedynie na pewnych odcinkach. Najczęściej dotyczy to tętnic wieńcowych, które doprowadzają krew do serca. Należy jednak pamiętać, że cholesterol jest również prekursorem wielu ważnych, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu związków tj. hormony płciowe, hormony kory nadnercza, witamina D, kwasy żółciowe.

Podział

• LDL – „zły cholesterol”
• HDL – „dobry cholesterol”

LDL – „zły cholesterol”

Są to lipoproteiny o niskiej gęstości. Powodują podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi przez jego transport z wątroby do tkanek – dlatego przyspieszają rozwój miażdżycy. Podwyższony poziom cholesterolu LDL zwiększa ryzyko chorób serca gdyż ta forma cholesterolu osadza się na ścianach tętnic. Aby ograniczyć poziom tej frakcji należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans (produkty pochodzenia zwierzęcego np. mięso, masło, tłuste mleko oraz margaryny utwardzane, ciastka, frytki, chipsy), zwiększyć spożycie żywności zawierającej błonnik rozpuszczalny, utrzymywać prawidłową masę ciała.

HDL – „dobry cholesterol”

Są to lipoproteiny o wysokiej gęstości. Powodują obniżenie całkowitego poziomu cholesterolu we krwi przez jego transport do wątroby, skąd jest wydalany – dlatego działają korzystnie, hamując rozwój miażdżycy naczyń. HDL zbiera zbędny cholesterol i przenosi go z powrotem do wątroby, żeby został przetworzony przez organizm. Może również usuwać cholesterol zalegający w tętnicach czyli cofać miażdżycę.

Jedynym źródłem „złego cholesterolu” w diecie są produkty pochodzenia zwierzęcego, a produkty roślinne (nawet te o dużej zawartości tłuszczu) nie zawierają go. Zbyt duża zawartość „złego cholesterolu” w diecie może zwiększać poziom tego składnika w surowicy krwi, choć niektórzy ludzie posiadają podwyższone „spalanie” cholesterolu pochodzącego z żywności pochodzenia zwierzęcego. Dla pozostałych jednym z zabiegów ochronnych jest ograniczenie dziennego spożycia cholesterolu do 300 mg.

Prawidłowe stężenie cholesterolu we krwi

Prawidłowe stężenie we krwi osób dorosłych:

• • Cholesterol całkowity [mg/dl]
    wskazane: poniżej 200
    poziom graniczny: 201-239
    niewskazane: 240 i powyżej
  • Cholesterol LDL („zły cholesterol”) [mg/dl]
    wskazane: poniżej 130
    poziom graniczny: 131-159
    niewskazane: 160 i powyżej

• Cholesterol HDL („dobry cholesterol”) [mg/dl]
  wskazane: powyżej 45
  poziom graniczny: 41-45
  niewskazane: poniżej 40
• Trójglicerydy [mg/dl]
  wskazane: poniżej 150
  poziom graniczny: 151-199
  niewskazane: powyżej 200